Strees nhiệt là phản ứng sinh lý không cụ thể của vật nuôi đối với môi trường có nhiệt độ cao. Hầu hết các giống heo lớn các giống heo lớn nhanh đều có nguồn gốc từ Châu Âu và Bắc Mỹ, nơi mà thời tiết tương đối dễ chịu hơn so với thời tiết nóng và ẩm ở Việt Nam. Vì vậy các giống heo này không thích ứng tốt với điều kiện môi trường ở Việt Nam, và strees do nhiệt làm hạn chế tiềm năng di truyền của chúng.

 

Heo là loại động vật đẳng nhiệt,. Khi nhiệt độ môi trường vượt quá ngưỡng chịu đựng, chúng không thể duy trì thân nhiệt của cơ thể bằng những biện pháp tự nhiên như giãn nở mạch máu dưới da, và chúng cần phải giảm nhiệt bằng những biện phát sinh học và tăng cường trao đổi chất để đối phó với strees nhiệt.

 

1. Tác hại của strees nhiệt trên năng suất cảu heo

     a. Giảm lượng thức ăn ăn vào

Nhìn chung, heo cố gắng giảm thiểu những tác động của strees nhiệt bằng hai cách chính là sự tăng cường thoát nhiệt và giảm nhiệt lượng tạo ra từ quá trình biến dưỡng của cơ thể. Vì việc ăn, tiêu hoá hấp thu dưỡng chất đều sinh nhiệt (lượng nhiệt của thức ăn), nên heo có thể giảm lượng nhiệt tạo ra từ trao đổi chất bằng cách ăn ít hơn. Do đó, việc tự giảm lượng thức ăn ăn vào của heo là một nỗ lực nhằm làm giảm lượng nhiệt của thức ăn. Tuy nhiên, việc giảm lượng thức ăn ăn vào sẽ làm giảm tăng trưởng, và giảm sản xuất sữa đối với nái nuôi con.

b. Giảm khả năng tiêu hoá dưỡng chất

Các biểu mô ruột là nhân tố quan trọng trong quá trình hấp thu chất dinh dưỡng. Chúng không ngừng tái sinh và nhanh chóng được thay thế bởi các tế bào mới. Các quá trình tái sinh như vậy đòi hỏi một lượng lớn năng lượng và nhạy cảm với strees nhiệt vì strees nhiệt là tác nhân gây ra hoại tử và bong chóc tế bào, đặc biệt là các tế bào ở đỉnh của nhung mao ruột.

Thân nhiệt bình thường của heo từ 38-39.5oC và các tuyến mồ hôi của heo cũng kém phát triển. Do đó strees nhiệt có thể làm tổn hại đến biểu mô đường ruột của heo. Sự tốn hại ở biểu mô màng nhầy ruột có thể ảnh hưởng trực tiếp tới chức năng bảo vệ và hấp thu dinh dưỡng, làm suy giảm sức săn xuất của heo.

c. Giảm khả năng sinh sản

Strees nhiệt tác động bất lợi lên sức sinh sản của heo. Trên heo nái, nhiệt độ cao hơn 270C sẽ làm chậm hoặc ngăn chặn sự lên giống, giảm tỷ lệ thụ thai, và gia tăng số phôi chết. Strees nhiệt trong thời gian định vị của phôi thai (13 ngày sau khi phôi giống) có thể làm giảm tỷ lệ sống của phôi từ 30- 40%. Ngoài ra, stress nhiệt trong suốt vài tuần trước khi nái có thể dẫn đến sự gia tăng thai chết lưu.

Khả năng sinh sản của heo nọc cũng bị ảnh hưởng bởi stress nhiệt. Nhiệt độ từ 290C hoặc cao hơn đã làm giảm sự sản xuất cũng như chất lượng tinh trùng.

d. Giảm khả năng miễn dịch và chất lượng thịt xẻ

Khả năng miễn dịch có thể bị ngăn chặn bởi các hoạt động sinh lý của cơ thể diễn ra trong suốt quá trình đáp ứng của cơ thể với stress nhiệt. Ngoài ra, vì nguồn dự trữ sinh học trong cơ thể của thú được huy động để đối phó với Stress nhiệt nên thú không đủ sức để sẵn sàng đối phó với những cảm nhiễm mới. Do đó, heo rất dễ bị mầm bệnh tấn công.

Do ít chất dinh dưỡng được dùng cho sự tăng trưởng cơ bắp, nên tỷ lệ thịt xẻ của heo thịt sẽ nhiều mỡ và ít nạc.

2. Chiến lược giảm thiểu tác hại của Stress nhiệt:

a. Quản lý:

- Mật độ nuôi thích hợp: Trong điều kiện stress nhiệt, cần điều chỉnh mật độ chuồng thích hợp để tăng thông thoáng cho heo, đặc biệt đối với heo lớn.

- Che mát: Việc trồng cây giữa các dãy chuồng và che mát trên mái có hiệu quả trong việc làm mát cho heo. Sự che mát có thể giảm sự hấp thu bức xạ nhiệt từ mặt trời đến 40%. Che mát bằng mái rơm rạ là tốt nhất vì nó có thể cách nhiệt và phản chiếu bề mặt tốt. Mái làm bằng nhôm hoặc thép mạ kẽm sáng cũng có tác dụng tốt.

- Cách nhiệt tốt: Đối với hệ thống chuồng nuôi kín, việc cách nhiệt được thiết kế ở mái hoặc trần. Việc cách nhiệt sẽ làm giảm thiểu sự tăng nhiệt do mặt trời.

- Thông gió tốt: Việc tạo luồng không khí chuyến động nhanh trên cơ thể heo nuôi sẽ giúp thú thải nhiệt tốt. Khi thời tiết nóng bức, chuồng nuôi kín nên được thông gió với các quạt gió vận tốc tốt nhất là 5km/giờ.

- Cấp nước đầy đủ: Cần phải cung cấp thật nhiều nước cho heo trong suốt thời gian môi trường nóng bức. Hầu hết nhu cầu nước vào thời điểm này được dùng để tăng cường thải nhiệt qua đường hô hấp để làm mát heo.

- Làm ẩm – làm mát da: Một biến pháp nữa có thể giúp giảm thân nhiệt rất tốt cho heo là làm cho da heo ướt và để nước bay hơi. Điều này có thể được thực hiện tốt bằng hệ thống phun sương nước trong chuồng nuôi.

b. Dinh dưỡng:Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng

- Vì heo sẽ ăn ít khi thời tiết nóng bức, nên một khẩu phần giàu dinh dưỡng chất và đậm đặc sẽ giúp giảm thiểu những thiệt hại về năng xuất trong thời điểm này. Bổ sung chất béo (như mỡ bò, dầu thực vật) vào khẩu phần của heo sẽ làm tăng mức năng lượng của thức ăn và vì vậy giúp duy trì lượng ăn vào khi thời tiết nóng bức. Chất béo chứa nhiều năng lượng trên một đơn vị trọng lượng hơn chất bột đường. Thông thường, chất béo được bổ sung vào khẩu phần ở mức 2-6%.

- Nếu năng lượng của khẩu phần được tăng lên bởi sự gia tăng chất béo, thì các dưỡng chất chất khác (như acid amin) cũng sẽ phải được tăng lên để cân bằng và ngăn chặn sự thiếu hụt chất dinh dưỡng (duy trì tỷ lệ ổn định giữa năng lượng và dưỡng chất) và nên sử dụng các nhuyên liệu thức ăn dễ tiêu hoá.

- Mặt khác, chúng ta nên giảm thiểu hàm lượng chất xơ trong khẩu phần của heo trong suất thời gian heo bị stress nhiệt vì sự tiêu hoá các loại thức ăn cung cấp chất xơ như sắn, cám gạo … sinh nhiệt nhiều hơn sự tiêu hoá chất béo. - Cung cấp nước mát cùng với việc bổ sung các chất dinh dưỡng như CORBIC 10%, MP – ĐIỆN GIẢI giúp cho heo hạ nhiệt nhanh, chống stress có hiệu quả cao. - Việc cung cấp đầy đủ nước sạch vô cùng quan trọng để đảm bảo heo không bị mất nước. Nước uống mát lạnh giúp heo hạ nhiệt rất tốt. Khi thời tiết nóng bức, heo uống rất nhiều nước để giúp cơ thể thải nhiệt thông qua quá trình bay hơi do hô hấp.

- Các sản phẩm đặc biệt giúp làm tăng lượng nước uống vào trong suốt thời kỳ bị stress nhiệt sẽ có lợi cho heo như MP – ĐIỆN GIẢI ( nước biển khô cao cấp) có chứa potassium chloride (KCl), Sodium chloride (NaCl) giúp làm tăng tỷ lệ sống của heo khi bị stress nhiệt. Stress nhiệt cũng làm giảm lượng Kali và các khoáng chất khác trong cơ thể, làm thay đổi cân bằng điện giải trong cơ thể. Vì vậy, bổ sung các chất điện giải vào nước uống trong thời gian heo bị stress nhiệt là cần thiết.

- Heo bị stress nhiệt cũng sử dụng vitamin nhiều hơn cho quá trình chuyển hoá các chất trong cơ thể, quá trình này rất quan trọng để giúp heo vượt qua stress nhiệt. Các sản phẩm đặc biệt MP - VITAMIX, GLUCANPHOS chứa vitamin cũng cần được bổ sung trong nước uống để làm giảm bớt tác hại của stress nhiệt lên thành tích sản xuất của heo. Tóm lại, nên áp dụng các chiến lược về quản lý và dinh dưỡng để phòng ngừa hoặc giảm thiểu các tác hại của stress nhiệt đến sự suy giảm thành tích sản xuất trên heo.

MỸ PHÚ CÙNG NÔNG GIA THỊNH VƯỢNG